FeaturedKöşe Yazıları

Hangisi Doğru? Arkadan Çekiş Mi, İtiş Mi?




Bir aracın hareket etmesine yarayan 2 adet çekiş sistemi mevcuttur. Bunlar 2 ve 4 tekerli çekiş sistemleridir.Bugün çekiş sistemlerine kısa bir bakış atarken,” Arkadan itiş mi çekiş mi? ”konusuna da açıklık getireceğiz.

Dilerseniz önce TDK’ya göre kelime anlamlarına bakalım.

İtmek

  1. [-i] Bir şeyi güç uygulayarak ileri götürmek
    • Erzak yüklü arabayı arkadan iten iki uşak, sırtı tırmandılar.” (Halide Edip Adıvar)

Çekmek

  1. [-i] Bir şeyi tutup kendine veya başka bir yöne doğru yürütmek
    • Hepsi iskemleleri çekerek masanın etrafında bir halka yapmaya hazırlanıyorlardı.” (Reşat Nuri Güntekin)
    • “Ben şimdi boya mı düşünüyorum? Çek arabanı şuradan diyecektim, diyemedim.” (Orhan Veli Kanık)

Arkadan İtiş-Çekiş Nedir?

Gücün arka tekerleklere iletildiği bir ana sistem söz konusudur. Arkadan itişli araçlarda güç arka tekerleklerde iken ön tekerleklerin aracı yönlendirdiği bir düzenek vardır.  Otomobil tarihinde ilk araçlar arkadan itişli olarak üretilmiştir. Önden çekiş sistemi daha sonra ortaya çıkmıştır. Ancak günümüzde özellikle düşük maliyet nedeniyle önden çekişli araç sayısı arkadan itişli araçlara göre çok daha fazladır.

 Arkadan itişli araçlarda çalışma prensibi şöyledir: Motorun ürettiği güç, çeşitli aktarma organlarıyla arka tekerleklere veren bir sisteme söz konusudur. Motorun ürettiği güç, önce vites kutusuna orandan şafta, ardından difansiyel aracılığıyla tekerleklere ve yere verilir.

Peki Ya Diğer Sistemler? ( 4WD, AWD ve 4WS)

Four Wheel Drive (4WD-FWD), All Whell Drive (AWD) ve Four Wheel Steering (4WS-FWS) sistemleri birbirinden çok farklı işlevlere sahip olmalarına rağmen halk arasında sıkça birbirine karıştırılmaktadır. Özellikle yeni bir araç alacak olanlar için bu terimlerinin farklılıklarının bilinmesi çok önemlidir. Çünkü araçlar arasındaki arazi, binek gibi farklılıklar bu terimlere göre birbirinden ayrılmakta ve ihtiyaca göre şekillenmektedir.

1)Four Wheel Drive (4WD): Dört çeker (4×4) olarak bilinen sistem asıl olarak budur. Asıl olarak diyorum çünkü birazdan bahsedeceğimiz AWD sistemiyle çokca karıştırılmaktadır. Otomobil tarihinde ilk kez 1905 yılında kullanılan bu sistem 1970’li yıllarda ise Subaru tarafından ilk kez seri üretime geçmiştir. Daha sonra Audi ve Mitsubishi bu sistemi seri üretim otomobillerine uygulamışlardır.

Dört çeker sistem kendi içinde Part Time ve Full Time olarak ikiye ayrılmaktadır. Part Time dört çeker sistemler sürücü tarafından istenildiği anda devreye sokulabilen sistemlerdir. Full Time dört çeker sistemler ise sürücüden bağımsız olarak otomatik olarak devreye giren ya da sürekli devrede olan sistemlerdir.

a) Gerektiği Zaman Kullanılan Sistem (Manuel): 4X4 araçların ön ve arkada iki diferansiyel bulunur ve sürücü dört çeker sistemi devreye sokmadığında standart olarak arka diferansiyel hareket halindedir. Ön diferansiyel ise sürücünün takviye vitesi olarak adlandırılan sistemi devreye sokmasıyla harekete geçer. Bu durumda motor gücü yarı yarıya ön ve arka diferansiyele paylaştırılır ve özellikle yokuşlarda-kaygan zeminlerde daha iyi çekiş sağlanır.

b) Sürekli Kullanılan Sistem (Tam Otomatik): Bu sistemde 4 tekerde sürekli olarak faaliyet halindedir ve bu sistemde takviye vitesi bulunmaz.

c) Yol Şartlarına Göre Kendini Ayarlayabilen Sistem (Yarı Otomatik): Bu sistem Tam Otomatik sisteme göre daha avantajlıdır. Çünkü bu sistemde sürücü 4×4’ü hem kendi isteği doğrultusunda devreye sokabilir hem de aracın yol şartlarına göre kendisini ayarlaması sağlanabilir. Yani araç devir sensörlerinin yardımıyla kaygan zeminlerde, yokuşlarda veya aracın devrinin düştüğü diğer durumlarda otomatik olarak devreye girebilmektedir. Ayrıca sistemin devrede olduğu konusunda gösterge panelinde 4WD işaretiyle sürücüye bilgi verilir.

Dört çeker sistemi kaygan zeminlerde ve yokuşlarda olumlu etkiler oluşturabildiği gibi virajlarda ve ani manevralarda da yol tutuşunu artırabilmektedir.

2)All Wheel Drive (AWD): awdBu sistem aslında 2WD yani iki çeker sistemdir. Ancak aracın zorlandığı durumlarda devreye girer ve çalışma prensibi 4WD sistemine göre mekanik değil elektroniktir. Eğer aracınız önden çekiş sistemine sahipse normal şartlarda motor gücünün %100’ü ön aks miline aktarılır. Olur da ön tekerler patinaj atmaya başlarsa ön aks milinden kaybedilen gücün bir bölümü elektronik bir sistem ile arka aks miline aktarılır. Bu durumun 4WD sistemden farkı, 4WD olası bir zorlanma durumunda motor gücünü öne ve arkaya eşit miktarda dağıtırken, AWD sistemi ise ön aks milinde kaybedilen gücün kimi zaman %90’ını bile arka aks miline aktarabilmesidir. Yani bir dengesizlik söz konusudur. Bu nedenle AWD sistemleri 4×4 olarak adlandırılamaz. Diğer bir farklılık ise AWD sisteminde 4 tekerin birbirinden bağımsız hareket edebilmesidir.

3)Four Wheel Steering (4WS): Four Wheel Steering yani dört tekerden yönlendirme sistemi olarak adlandırılan bu uygulama ise ilk olarak Mazda, Honda, Mitsubishi gibi japon otomobil üreticileri tarafından seri üretimde kullanılmıştır. Bu sistemin motor gücüyle ya da aktarma ile alakası yoktur. Sadece güvenli sürüş ve kolaylık sağlamak amacıyla geliştirilmiştir fakat günümüzde otomobil güvenlik teknolojilerinin gelişmesiyle arka planda kalmıştır ve neredeyse hiçbir binek araca uygulanmamaktadır. Yalnızca inşaat sektöründe kolaylık sağlamak amacıyla bazı kepçe ve graderlere uygulanan bir sistemdir.

Çalışma prensibi oldukça basittir. Direksiyonu sağ veya sol yöne doğru çevirdiğinizde ön tekerleklerin yaklaşık 5’te 1’i kadar, arka tekerleklerde hızınıza bağlı olarak sağ veya sola doğru dönmektedir. Böylece aracınızı park ederken kolaylık sağladığı gibi yüksek hızdayken ve sollama yaparken güvenli sürüş sağlamaktadır.


Uzun Lafın Kısası

Bize göre doğrusu arkadan çekistir. Kelimedeki ”çekis” arabanın önden çekilmesi yada arkadan itilmesi ile alakali bir sey degil, bir terimdir. 

İlgili Makaleler

9 Yorum

  1. Çekiş kelimesinin TDK'da otomobiller ile ilgili en yakın anlamı ; Bir motorun çekme gücü: Benim arabanın çekişi çok iyi.
    Tahrik kelimesinin TDK'da otomobiller ile ilgili en yakın anlamı; yola çıkartmak, hareket ettirmek, kımıldatmak.

    Bu noktada otomobilin ilk kalkışını sağlayan, hareket ettirme eylemini başlatan tekerleklerin yaptığı işe Tahrik demek daha doğrudur. Çekiş teriminin Türkçe'de otomobiller ile ilgili verdiği kelime anlamının yukarıda da görüldüğü gibi fwd yahut rwd gibi sistemlerin tanımlanmasında yetersiz kaldığı açıktır. ' Çekiş ' kelimesi TDK'ya bu terimleri tanımlama amacıyla düzenlenerek tekrar sokulursa ( veya sokulduysa da ben görmemiş olabilirim ) o zaman iş değişir. O sebeple mevcut kelime anlamlarıyla şu aşamada arkadan tahrikli yahut önden tahrikli kelimesi daha uygundur diye düşünüyorum.

  2. Uzun lafın kısasına katılıyorum 🙂 Burada "çekiş" çekmek değil. Tahrik anlamında… Gücün oraya iletildiğini açıklamak amaçlı. 4 çeker diyoruz, ön çeker diyoruz, arka çeker olmuyor mu? Oluyor… Ama bizim dilimizde öyle yaygınlaşmış günlük kullanımda, halk arasında…

  3. Motorun gücü verdiği tekerlere çeker teker de denir ağır vasıta şöförleri tarafından. Bence derdimizi anlatabildiğimiz sürece sorun yok ama çekiş demek daha doğru olabilir. itiş çekiş muhabbetine takılırsak mesela körüklü otobüslerin ortadaki tekerlerinde de güç var veya tırları tek parça gibi düşünürsek önden 2. sırada güç var. Kafalar çok karışır 😀

  4. İçten yanmalı motor bitecek bu muhabbet bitmeyecek. Çekiş ve çekmek kelimeleri ayrı şeylerdir. Çekiş doğrudan İngilizce drive yani gücün iletildiği tekerlek teriminin bire bir karşılığıdır. Burada tekerleğin aracın ağırlık merkezine göre nereden kuvveti uyguladığının bir önemi yoktur. Arkadan çekiş dediğinizde arka tekerleğinin ağırlık merkezine çekme işini yaptığını söylemesiniz. Çıkan anlam driveın yani çekişin arka tekerlekten olduğunu söylemektir. Otomobilin sabitlendiğini ve serbest bir bantta olduğunu varsayın. Araç hızlandığında yolu kendisine çekecektir. Hangi tekerleklere gücün gittiğinden bağımsız olarak. Yada standart durumda araç ivmelenirken hareket yönünde kendisini çeker. Çünkü aynı lise fizik derslerinde yaptığımız gibi nesnenin serbest cisim diagramını çizersek şayet tekerleğin ürettiği torku oluşturan kuvvet otomobil ileri giderken geriye doğru değil hareket yönündedir. Tekerlek asfaltı iter fakat kendisini çeker. Tekerleğin aracın ağırlık merkezinin ne tarafında olduğuna bakmaksızın tekerleğin yaptığı iş çekmektir. Olayı tam tersi dünya üzerine uygulanan kuvvet için düşünürseniz önden tahrikli bir aracın tekerleği de iter. Bu mantıkla önden itişli bir otomobiliniz olur. Ki bu bakış açısı yanlıştır. Bu yüzden herkesin söylediği gibi Drive çekiş eşleşmesin de Türkçe yetersiz değil bizim olaya yanlış kelime anlamı ve fiziksel açıdan bakmamız söz konusudur. Kaldı ki bu haberde bile çekişten bahsedilip çekmek kelimesinin anlamını vermek gibi taa 2018den beri düzeltilmeyen bir hata ve yanlış yönlendirme var. Türkçenin kelime sayısı olarak yetersiz kaldığı nokta drive ve traction kelimelerinin ikisininde çekiş kelimesi ile karşılanmasıdır. Bu nedenle Cenk arkadaşımızın da dediği gibi önden, 4 tekerlekten ve arkadan tahrik tanımını TDK tam anlamı ile yapmıyorsa bile bizim oturtmamız gerekir. Böylece karışıklık yaratan çekiş kelimesi de tractionın karşılığı olabilir. Fakat orada da limp moduna girdik çekişten düştü araba dendiğinde arkadan itiş bu itişten düştü diyecek insan bitmez. Ama en sağlıklı çözüm bu gibi. Bir de lütfen tamam bilgi eksiği yok Barış sende biliyorum ve haberin kopyala yapıştır kısmı ama “Four Wheel Drive (4WD-FWD), All Whell Drive (AWD) ve Four Wheel Steering (4WS-FWS)” dendiğinde 4wd, awd ve 4ws sistemleri bir birinden oldukça farklı anlamı çıkar. Parantez öncesindeki şey hakkında bilgi verme yada açıklama amacı ile kullanılır. 4wd-fwd kısımları da aynı terimin farklı notationları gibi anlaşılır ama hepimiz biliyoruz ki fwd Front wheel drive demektir. Bu kadar madem tekrar tekrar storylenecek bu haber bari doğru olsun. İngilizce bilmeyen yada konuya hakim olmayan birinin bunu doğru anlaması mümkün değil. Türkçe en iyi dersim olmamıştır benim bir yanlış düşüncem varsa özür dilerim. İyi çalışmalar.

  5. Size göre doğrusu arkadan çekişse ki bana göre de öyle; yazıda da öyle yazın. Konuyu anlatırken arkadan itişli araçlarda şöyle böyle diye yazmakta yanlış oluyor 🙂

  6. http://www.tubaterim.gov.tr/ATS/index.php/w_anasayfa TÜBA Terimler sözlüğüne göre..
    traction avant: önden çekiş
    propulsion arrière: arkadan itiş
    İkisine de çekiş denmesinde problem bence yok ama doğrusu, arkadan itiş. Halk ağzında (tam tersine) hepsine çekiş deniyor. “Tahrik” kelimesi bence de daha doğru. Bu futbolda çoklukla yanlış kullanılan “Kale Atışı”na benziyor. Halbuki “Kale Vuruşu, Köşe vuruşu, Taç Atışı,…” şeklinde. Elle yapılanlar “Atış”, ayakla yapılanlar”” Vuruş”…

    Önden çekiş, Arkadan itiş…. Dört Çeker de doğru ( traction sur les quatre roués).

    Bizim bir çok terimi Fransızcadan almamızla ilgili. İngilizceden almış olsaydık farklı olabilirdi.. Ön Tekerden sürüş, Arka Tekerden sürüş, Dört tekerden sürüş… gibi…

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu